Asiel en Migratie in Meierijstad: meer verantwoordelijkheden, minder geld

De gemeenteraad werd tijdens de beeldvormende avond bijgepraat over de stand van zaken rondom asiel en migratie. Het belangrijkste nieuws dat gedeeld werd, is het toenemen van gemeentelijke verantwoordelijkheden bij de opvang van asielzoekers. Deze neemt de gemeente over van het COA vanaf 1 januari 2026. Onder deze verantwoordelijkheden horen onder andere het compenseren van ‘incidentele kosten’ (bijvoorbeeld een bril voor een slechtziende asielzoeker), het registreren van incidenten en overlast, het regelen van vervoer van en naar bepaalde instanties (bijvoorbeeld het azc in Budel) en het uitvoeren van de meldplicht.

Voor het regelen van het vervoer heeft de gemeente al een elektrisch busje aangeschaft. “Het is wel de bedoeling dat we het busje voor groepen gebruiken en niet om steeds individuen naar Den Bosch en Budel te moeten brengen”, legt projectleider ontheemden Annemieke Vos uit.

De gemeente wil de verantwoordelijkheden zo efficiënt mogelijk uitvoeren. Dit heeft deels te maken met de halvering van de compensatie voor de gemeente vanuit het COA. “Momenteel ontvangen we nog 150 euro per opgevangen asielzoeker. Dit bedrag gaat terug naar 78 euro wanneer we niet de catering verzorgen en 88 euro wanneer we dat wel doen. Dit zal een grote impact hebben op de manier waarop wij asielzoekers opvangen”, verklaart Vos.

Er zal namelijk bezuinigd moeten worden op de uitgaven rondom asielzoekers. Enkele plannen hiervoor liggen al klaar: “We willen geleidelijk aan de catering gaan afbouwen. Momenteel verzorgen we nog het eten van de asielzoekers, maar zij zullen dadelijk zelf hun eten moeten koken. Daarnaast gaan we korten op de beveiliging overdag. We merken dat we dan meer mankracht gebruiken dan nodig is. Ook gaan we kijken naar andere contracten, zoals die voor schoonmaak. Die hebben we destijds gehaast moeten afsluiten, dus daar valt waarschijnlijk ook nog winst te behalen”, licht Vos verder toe. Mocht het uitvoeren van de taken vanuit het COA alsnog te duur worden, dan heeft de gemeente nog een algemene reserve van 3,3 miljoen euro gereserveerd. Vos: “Het doel is om binnen het budget te blijven, maar deze buffer kan tegenvallers compenseren.”

De gemeente zal daarnaast ook meer geld gaan ontvangen van Oekraïense vluchtelingen en asielzoekers die aan het werk zijn. En dat zijn er in Meierijstad bovengemiddeld veel. Van de 398 Oekraïners die in gemeentelijke opvangplekken wonen, zijn er 248 aan het werk (62,3 procent). In de particuliere opvang gaan het om 149 van de 160 Oekraïners (93,2 procent). Van alle asielzoekers die kunnen en mogen werken doet 75 procent (100 personen) dat. “Dat is een hoog aantal. Landelijk ligt dit percentage op 4 procent. Wij zorgen er ook voor dat deze mensen in contact komen met bedrijven. Via banenmarkten bijvoorbeeld. Zo hopen wij dit percentage hoog te houden.”, aldus Vos. Werkende ontheemden zullen vanaf leefgeld gaan betalen. Dat zal eerst 105 euro per persoon per maand zijn en wordt binnenkort verhoogd naar 239 euro per volwassene per maand.

Daarnaast deelt Vos dat er over het algemeen weinig overlast ontstaat door de ontheemden. De ervaring van omwonenden is volgens haar ‘over het algemeen positief’. Wel zijn er enkele kanttekeningen. Allereerst hebben er enkele vernielingen plaatsgevonden bij het Zuideinderpark. “Dat is natuurlijk erg jammer, maar we zijn in gesprek met de voetbalvereniging om tot oplossingen te komen. We gaan sociaal werk inzetten om activiteiten te organiseren, zodat jongeren niet rondom het sportpark gaan hangen”, vertelt Vos.

Omwonenden hebben ook laten weten enig wantrouwen te hebben over de bestemming van de woningen die nu gebruikt worden voor de opvang van Oekraïners. Zij vrezen dat wanneer zij weer vertrekken, deze woningen worden gebruikt voor de opvang van asielzoekers. Ook hekelen enkele ‘buren’ de manier van communicatie vanuit de gemeente, met als voorbeeld late brieven en mededelingen, waardoor zij te maken kregen met onaangename verrassingen.

De gemeente Meierijstad vangt momenteel ‘genoeg’ Oekraïners op, maar haalt de taakstellingen van het COA rondom asielzoekers en statushouders momenteel niet. De gemeente staat daarom ‘rood op de kaart’ bij de provincie. De gemeente en de provincie zijn met elkaar in gesprek gegaan en er is een plan van aanpak opgesteld om de achterstand op lange termijn in te halen. Volgens Vos is de achterstand ontstaan vanwege een tekort aan sociale huurwoningen waarin de statushouders geplaatst kunnen worden. Daarnaast wordt er gekeken of de beschikbare woningen effectiever ingezet kunnen worden, bijvoorbeeld door meer mensen of grote gezinnen onder te brengen in de woningen.

De huidige taakstelling vanuit het COA is om 137 statushouders te huisvesten, momenteel staat de teller op 63. Achterstanden van dit jaar zullen (deels) worden toegevoegd aan de taakstelling van komend jaar. Daarnaast zal de gemeente nog op zoek moeten naar 198 extra bedden voor asielzoekers. De gemeente hoopt hierbij deels gebruik te kunnen maken van de huidige en toekomstige nieuwbouwplannen.

Burgemeester Van Rooij deelde aan het begin van de bijeenkomst dat er nog altijd veel waardering vanuit de overheid is over de kleinschalige opvang die binnen de gemeentegrenzen plaatsvindt. Ook sprak hij zijn waardering uit naar alle mensen die de afgelopen 2,5 jaar bezig zijn geweest met de opvang van Oekraïners in Meierijstad.